In het VO kennen docenten en/of leerlingen Raoul de Jong als schrijver van bv. ‘Dagboek van een puber’, waarin de auteur de lezer aan de hand van teruggevonden dagboekfragmenten meeneemt langs de herinneringen aan zijn jonge jaren. Een boek met herkenbare thema’s, met illustraties door de auteur (!) en bovendien … lekker dun. Ook schreef de Jong één van de drie korte verhalen in de 3Pack-editie van 2018, ter gelegenheid van de Boekenweek voor Jongeren. En laat dat nou net een opmaat zijn naar het boek dat hij afgelopen november publiceerde bij De Bezige Bij.
Ambitieus?!
In Raoul de Jongs jongste boek lezen we over de zoektocht naar zijn afkomst. Nu verschijnen er de laatste jaren wel vaker egodocumenten over dit onderwerp, fictie en non-fictie, historisch en actueel, in brieven of in dagboekvorm. Een fijn voorbeeld van zo’n boek is ‘Onder de Paramariboom’ van Johan Fretz waarin de auteur vooral een persoonlijke kennismaking beleeft met Suriname. Het mooie van het boek van de Jong is dat Raoul al deze vormen verenigt in ‘Jaguarman Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden’. Het maakt dit boek ook een ambitieuze, misschien wel zware roman en daar schuilt meteen ook het gevaar. Vertilt Raoul de Jong zich hier? Nee, gelukkig niet, al zal je als lezer af en toe even goed moeten recapituleren. Al met al is het een boek dat door de compositie en de gelaagdheid misschien niet heel makkelijk, maar wel uitstekend bruikbaar is in het VO.
Rotterdam
Meteen aan het begin van de roman vallen we de woning van de Jong binnen, tien hoog in Rotterdam. Ruim een week lang voert Raoul daar een reinigingsritueel uit. Dit is hem opgedragen door wintipriesteres Misi Elly Purperhart. Elke ochtend, improviseert Raoul alle ingrediënten daarvoor bij elkaar, een teil met water, kruiden en bloemen, witte kleren. Daarmee staan we onmiddellijk midden in de zoektocht van Raoul naar de mystieke jaguarman, een (of meer?) voorvaderen die zich konden veranderen in een tigri, een jaguar. Wat is er gebeurt met de jongen die zich nauwelijks verdiept had in zijn roots, de verhalen van zijn (als altijd afwezige) vader, de cultuur van het land van zijn voorvaderen? Vaaglijk droomt hij ervan een prins te zijn, zoon van een prachtige zwarte koning. Maar verder dan dat gaat het niet.
Voor ik op zoek ging naar de Jaguarman, wist ik net zo weinig over de geschiedenis van Suriname als de gemiddelde mens. Dat kwam niet doordat ik een slecht mens was, het kwam doordat we weinig over die geschiedenis leren. Dat is niet alleen jammer voor de geschiedenis van Suriname, het is vooral jammer voor ons, niet als Surinamers of als Nederlanders, maar als mensen.
Totdat Raoul een mail krijgt van zijn vader, op z’n 28ste. Zijn vader (!) zoekt het contact en ze ontmoeten elkaar. Vader en zoon bellen een paar keer, maar tot het opbouwen van een nauwere band komt het niet. Het kantelpunt komt pas een paar jaar later wanneer ze elkaar weer treffen. In dat gesprek informeert Raoul naar een mogelijke link tussen zijn familie en het regenwoud. Zijn vader vertelt dan over Jaguarman. ‘Een voorvader die zichzelf kon veranderen in het krachtigste dier van de Amazone, was natuurlijk precies wat ik zocht’. Dit is het vertrekpunt voor een zoektocht waarbij Raoul zich drie maanden lang onderdompelt in de verhalen van zijn familie, in de smaken, geuren en kleuren van het land.
Suriname
Daarmee ontrolt zich een roman waarin de lezer wel vier verschillende lijnen kan volgen. Natuurlijk eerst en vooral de persoonlijke ontwikkeling van Raoul waarin hij kennismaakt met zijn familie en voorvaderen. Maar het boek is ook een reisverhaal naar Suriname, dat kleurrijke land van zijn vader. Hij leert over de donkere geschiedenis van Suriname waarin het slavernijverleden tot op de dag van vandaag doorklinkt. Maar hij leest ook en zo werd Jaguarman ook een leesverslag over de literatuur van de vele Surinaamse auteurs die hij tot dan nog nooit heeft gelezen. Kennen wij ze wel allemaal? Anton de Kom en Iwan Brave misschien nog wel, en meer recentelijk Anil Ramdas, Tessa Leuwsha en Johan Fretz? Maar lazen wij ook Johannes King, Theodoor Comvalius of Mark Plotkin? Raoul maakte illustraties van al deze auteurs zodat we al lezend in Jaguarman niet alleen (inter)tekstueel, maar ook in beeld met hen kunnen kennismaken.
In elk van de 10 hoofdstukken spreekt Raoul de Jong de Jaguarman rechtstreeks aan, alsof hij hem oproept. Waar ben je? Toon je! En dat doet deze mythische figuur ook. Zij het dat we hem gaandeweg herkennen in alle stemmen uit het verleden en dat de auteur en jaguarman én de lezer langzaam samenvloeien. Zo inspireert de Jong ons de mystieke krachten ook in onszelf te zoeken en overtuigt hij als ware zoon van een verhalenrijk.
Ik heb gezien wat jullie mij gaven. Er is geen ander verhaal dat ik liever zou doorvertellen. Ik zal er een mooi hoofdstuk van maken. Ik zal de jaguarman zijn die u verdient.
Dit boek snel bestellen? Dat kan via Libris.nl:
Raoul de Jong – Jaguarman, mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden
No Comments