Wanneer het erom gaat jongens aan het lezen te krijgen heb je vaak allereerst te maken met vooroordelen, maar verder ook met korte termijn oplossingen. “Jongens lezen niet” is dan de allereerste opmerking, een alles platslaande dooddoener. In de oplossingensfeer moet je dan denken aan het vragen naar de bekende weg: “heb je iets over games”, “iets over voetbal”? Even recapituleren wat er tot nu zoal is?
Voetbal!
Gerard van Gemert schreef voor de basisschoolleeftijd een leuke reeks over ‘De voetbalgoden’. Hij voegde daar een aantal boeken aan toe voor nét iets oudere lezers, zoals de drie boeken over de jonge Keniaanse voetballer Onesmus Malandi die wordt gescout door een Europese topclub. Deze drie boeken zijn geschikt voor lezers van 11 tot 14 jaar; lekker en laagdrempelig, gewoon… voetbal! Daarnaast wijs ik graag op van Gemerts ‘Uitgespeeld’, een heel aardig boek over een voetballertje in de Tweede Wereldoorlog. De illustraties dragen zeker bij aan het verlagen van de drempel voor leerlingen die niet zo makkelijk een boek oppakken. Met de wetenschap dat sport en oorlog twee veel gekozen categorieën zijn kun je dit boek dus uitstekend voorleggen aan ‘aarzelende lezers’.
Voor leerlingen die liever in het hier-en-nu lezen is er ‘Match’ van Buddy Tegenbosch. Dit warme verhaal over vriendschap en broer/zus liefde op het podium van de sport is blijkbaar al behoorlijk populair gezien het feit dat het boek na een van mijn workshops op de betreffende school was ‘achtergebleven’. Zowel ‘Uitgespeeld’ als ‘Match’ zijn fijne boeken die het bij VMBO leerlingen goed zullen doen.
Coming-of-age
Meer gelaagd zijn de boeken van Edward van de Vendel over Tycho en Oliver. In ‘De dagen van de bluegrassliefde’ en ‘Oliver’ lezen we over de worsteling van de jongens met hun seksuele identiteit en –op het tweede plan- de angst voor de homofobie in de voetbalwereld. Behalve de gelaagdheid maken ook de opzet met veel flashbacks en de soms uitbundige stijl de boeken meer complex. Voeg daar aan toe dat Van de Vendel veel aandacht besteed aan heftige emoties en plotse confrontaties en je hebt boeken die echt wat minder toegankelijk zijn dan bovengenoemde. Prachtige coming-of-age boeken, maar gemiddeld genomen vooral geschikt voor H/V.
Homofobie en meer
Dit voorjaar verscheen het prozadebuut van Dries Muus, ‘De afwijking’, een boek over een jonge voetballer die snel furore maakt. De titel en de flaptekst doen je het ergste vermoeden. Want dit boek zet de homofobie in de voetbalwereld op de voorgrond. Het is een harde aanklacht tegen de hypocrisie in de wereld van de belangrijkste bijzaak. Maar dat de auteur van voetbal houdt is overduidelijk. Muus weet welke bewegingen van belang zijn, welke positie de spelers moeten innemen en waar de bal met welke kracht naar toe gaat. De schriele Matty is nog maar 14 wanneer hij wordt gescout voor een talentenelftal. Hij begint net zijn seksualiteit te ontdekken wanneer hij zich staande moet zien te houden in een omgeving van oudere jongens. Een flauw voorval en een vaag gerucht monden al snel uit in striemende spreekkoren op het veld en uitsluiting op school.
Matty krimpt ineen en sluit zich letterlijk en figuurlijk op. Noch zijn moeder Lize, noch zijn trainer Albert, die beiden hun eigen geheim met zich meedragen, zijn in staat hem werkelijk te bereiken. Het zijn drie personages die maar niet tot elkaar kunnen komen. En wanneer het eenmaal zover is is het eigenlijk al te laat. De auteur laat zien dat het gif blijkbaar zó besmettelijk is dat het elke medespeler kan raken, wat hun seksuele geaardheid ook is. En ook de extra laag waarin de personages zichzelf afsluiten en elkaar maar niet kunnen bereiken verwerkt Muus behendig in zijn roman. Zwijgen blijkt op meerdere fronten in dit boek funest te zijn. De verhaallijnen van Lize en Albert maken het boek dan ook meer dan een gemiddelde coming-of-age roman. Daardoor wordt het meteen veel minder een boek over voetbal dan over het onvermogen elkaar te bereiken. De belangrijkste bijzaak van de wereld blijkt dus ook hier een bijzaak.
No Comments