Blog

Ondanks het voortdurende geweeklaag over de ontlezing onder onze jongeren draaien de persen van de Nederlandse uitgeverijen gewoon door. Romans en non-fictie , nieuwe kook- en tuinboeken, sportbiografieën en gelukkig ook steeds meer graphic novels vinden hun weg naar lezers van heel divers pluimage. En op steeds slimmere manieren bereiken die boeken ook jongeren. Zo las ik gisteren in Het Parool over een nieuwe trend waarbij jongeren boekgeïnspireerd raken via de hashtag #BookTok op de populaire app TikTok. Jongeren bereiken op de platformen die ze zelf frequenteren! Het lijkt zo voor de hand te liggen, maar het duurde lang voordat ook de leesbevorderingsinstellingen van Nederland dat doorhadden.

In deel 1 van deze blog verwees ik al naar wat er allemaal verschijnt voor die jongeren: ‘rijp en groen, literatuur en lectuur, kwaliteit en pulp’. Ik begon met twee mooie voorbeelden van boeken die een groot bereik verdienen en dat waarschijnlijk ook gaan krijgen. De het klimaatactivisme en de humor in het boek van Mijke Pelgrim en de oorlogsthematiek en de gevestigde naam van Anna Woltz zijn ingrediënten die zich uitstekend laten combineren met de drang naar onafhankelijkheid van de hoofdpersonages, het basisthema van vrijwel elke goede jongerenroman.

Zonder titel

Erna Sassen heeft een gave waar ze zelf misschien nog wel eens aan twijfelt, maar waarvan ik zeker weet dat ze die vanaf het allereerste begin al had: het inlevingsvermogen om midden in de turbulentie van de ontwikkeling van jongeren te duiken. Dat had ze al in haar eerste roman voor jongeren ’Dit is geen dagboek’. Feilloos legt ze de vinger op de zere plek bij Boudewijn die langzaam ontdekt dat apathisch in je bed blijven liggen geen oplossing is voor je rouwverwerking. Dat doet ze in haar nieuwe boek, ‘Zonder naam’, als vanzelfsprekend wéér. Ook in het verhaal over Joshua vinden we apathie en rouwverwerking, maar dan op een heel andere manier uitgewerkt. Actueel en eigen zijn de auteurskenmerken van dit nieuwste boek van Erna Sassen.

Met nadruk schrijf ik ‘auteurskenmerken’, want wat valt als eerste op wanneer je het boek doorbladert? De grote hoeveelheid tekeningen van meesterillustrator Martijn van der Linden! Tot nu toe kenmerkten de boeken van Sassen zich door een uitgekiende compositie en dito vormgeving. Nu komt daar het element van de illustraties bij. ‘Zonder titel’ kenmerkt zich vooral doordat de illustraties méér zijn dan een verbeelding van het verhaal. Hoofdpersonage Joshua is een begenadigd tekenaar. Wanneer zijn soulmate ‘Zivan’ na een jarenlang verblijf in Nederland gedwongen – uitgehuwelijkt- terugkeert naar Koerdisch Irak belandt Josua in een diepe depressie. De enige manier om zich te uiten vindt hij in het tekenen van dieren, de wolven van hemzelf, de geiten van Zivan. Over de naakten in zijn verbeelding, in een aparte map opgeborgen, heeft hij het zo min mogelijk.

Hoewel in elk van de vier jongerenboeken die Sassen tot nu toe schreef Kunst een eigen rol speelt is de lijn door de boeken heen opvallend. Zo gebruikt ze  klassieke muziek in ‘Dit is geen dagboek’ en theater in ‘Er is geen vorm waarin ik pas’. In ‘Zonder titel’ is de tekenkunst van van der Linden nadrukkelijk maar impliciet aanwezig, de kunst van Josua komt expliciet aan bod. Prachtig verwoord is de waardering van twee klasgenoten van Josua, Sergio en Dylan, voor zijn tekeningen. Deze ruwe jongens blijken veel meer diepte te hebben dan dat Joshua – en wij- in eerste instantie dachten. Alweer een bewijs van het invoelingsvermogen van Sassen die ons dwars door haar hoofdpersonages heen laat kijken en ons hun angsten en zorgen toont. Mooi is trouwens ook dat Josua eigenlijk alleen oog heeft voor de kunst van het tekenen. Niet de schilderkunst, behalve die van Rembrandt (en Gaugin)! Voor Joshua en voor Boudewijn, maar óók voor Tessel in ‘Er is geen vorm waarin ik pas’, vormt de kunst uiteindelijk de reddingsboei bij hun worsteling om groter te groeien.

Je zou haast vergeten dat Erna Sassen naast de depressie en de verwerking daarvan door Joshua een ander belangwekkend thema aansnijdt, dat van de uithuwelijking van Zivan. Zeer tegen haar wil en die van haar verwesterde tante Shanya wordt Zivan na een jarenlang verblijf in Nederland teruggeroepen naar Irak om daar te trouwen met haar neef, iemand die ze totaal niet kent. De slimme, intelligente Zivan verandert in de loop van het boek van een vrolijke havoleerling in een volgzame, gesluierde huwelijkspartner. Aanvankelijk vlucht Zivan nog naar een opvanghuis, maar dan is het contact tussen beide jongeren al verbroken en wordt Joshua bang, boos en uiteindelijk woedend op de grijze vinkjes in WhatsApp die maar niet blauw willen worden. De frustratie van Joshua groeit en groeit en verandert uiteindelijk in berusting.

Er zit nog wel meer thematiek in dit boek, maar ga dat alsjeblieft zelf ervaren. Laat je meenemen door de verbeelding van het verhaal door Martijn van der Linden, door de verbeelding van zijn gevoelens door Joshua, maar vooral door de liefde van de auteur voor al haar personages.

Mirakel

Over het nieuwste boek van Marita de Sterck schreef ik al een recensie voor De Leesfabriek, het online platform voor lezende jongeren.

Over het verhaal: ‘Mirakel’ vertelt over familiegeheimen die onthuld worden, over generaties die lang blijven zwijgen en over nieuw leven dat haar rechten claimt. Het verhaal wervelt om slechts een paar personages, die elk vanuit hun eigen perspectief aan het woord komen. De jongvolwassen Ruben zoekt een huisgenoot voor zijn grootvader Emiel die steeds vergeetachtiger wordt. Studente Nuri lijkt een goede keuze om in de buurt van de oude man te zijn, hem af en toe te verzorgen en hem niet in zeven sloten tegelijk te laten lopen. Dat Emiel ’s nachts vaak wakker is en met zijn al jaren geleden overleden vrouw Lea praat is voor Nuri heel herkenbaar. Ook zij is een onrustige slaper, ook zij heeft, als asielzoeker, meer meegemaakt dan haar lief is.

Opvallend element in het boek is dat Lea ook aan het woord komt. Hoewel reeds lang begraven dwaalt haar geest nog door het huis en door de gedachten en frustraties van Emiel. Lea heeft een paar geheimen in haar graf meegenomen en hoewel Emiel wel weet heeft van een deel ervan heeft hij het meeste verdrongen. Hij hoopt het antwoord op zijn vragen te vinden in de stapel met overvolle verhuisdozen die uit hun oude huis komen. Nuri helpt hem met het openen van deze dozen van Pandora. Want natuurlijk vinden ze daar aanknopingspunten voor wat Emiel letterlijk en figuurlijk kwijt is geraakt. Welke zijn die oude demonen of angsten die Emiel wakker houden?

Ze vinden pijnlijke geheimen en pijnlijke waarheden die alles te maken hebben met de verwekking van de zoon van Lea en Emiel, Benjamin. Kleinzoon Ruben heeft daar helemaal geen weet van. Maar wat wist Benjamin, de vader van Ruben? Blijkbaar is dat het grote familiegeheim waar nooit iemand aan raakte. Het enige aanknopingspunt is de jaarlijkse bedevaart die Lea meer dan vijftig jaar maakte. Eerst met Emiel, later met Benjamin en daarna nog met Ruben. Wat is er toen gebeurd? Een mirakel?!

‘Mirakel’ is een prachtig verhaal over de magie van familiegeheimen, herinneringen en over pijn en liefde. In tegenstelling tot haar historische romans en haar bewerkingen van volkssprookjes schrijft Marita deze keer een verhaal over personages in het hier en nu. Toch blijft de antropologe natuurlijk óók een verteller over natuurwetten, overlevering en geloof. In dit verhaal  geeft zij in de persoon van Lea, vanuit het graf veel oude wijsheden mee aan de lezer, die worden vervat in prachtig rollend Vlaams.

Zal ik nog afsluiten met de woorden dat er veel moois verschijnt in de Nederlandstalige jongerenliteratuur? Gelukkig waren alle vier de boeken zgn. stand-alones, geen onderdeel van een serie of trilogie. Alle vier de boeken kunnen een groot bereik krijgen bij de Nederlandse en Vlaamse jongeren, want er voor iedereen wel wat bij. Historie en actualiteit, psychologie en antropologie, kunst met een kleine en met een grote K, humor en informatie en jeugdig activisme en oude wijsheid. Dat zit er allemaal in de Nederlandstalige Young Adult Literatuur. Voor iedereen die het wil zien is er een hoop te beleven. Neem er eentje (of meer) mee op vakantie en je komt rijker terug!

‘Dwarsloper’ snel bestellen? Dat kan bij Libris.nl via deze bestellink

‘De tunnel’ snel bestellen? Dat kan bij Libris.nl via deze bestellink

‘Zonder titel’ snel bestellen? Dat kan bij Libris.nl via deze bestellink

‘Mirakel’ snel bestellen? Dat kan bij Libris.nl via deze bestellink