Zonder titel
21 juli 2021
Ondanks het voortdurende geweeklaag over de ontlezing onder onze jongeren draaien de persen van de Nederlandse uitgeverijen gewoon door. Romans en non-fictie , nieuwe kook- en tuinboeken, sportbiografieën en gelukkig ook steeds meer graphic novels vinden hun weg naar lezers van heel divers pluimage. En op steeds slimmere manieren bereiken die boeken ook jongeren. Bijvoorbeeld door zelf al een mix van tekst en beeld in één boek te verwerken zonder dat het een graphic novel wordt.
Auteur
Erna Sassen heeft een gave waar ze zelf misschien nog wel eens aan twijfelt, maar waarvan ik zeker weet dat ze die vanaf het allereerste begin al had: het inlevingsvermogen om midden in de turbulentie van de ontwikkeling van jongeren te duiken. Dat had ze al in haar eerste roman voor jongeren ’Dit is geen dagboek’. Feilloos legt ze de vinger op de zere plek bij Boudewijn die langzaam ontdekt dat apathisch in je bed blijven liggen geen oplossing is voor je rouwverwerking. Dat doet ze in haar nieuwe boek, ‘Zonder naam’, als vanzelfsprekend wéér. Ook in het verhaal over Joshua vinden we apathie en rouwverwerking, maar dan op een heel andere manier uitgewerkt. Actueel en eigen zijn de auteurskenmerken van dit nieuwste boek van Erna Sassen.
Illustrator
Met nadruk schrijf ik ‘auteurskenmerken’, want wat valt als eerste op wanneer je het boek doorbladert? De grote hoeveelheid tekeningen van meesterillustrator Martijn van der Linden! Tot nu toe kenmerkten de boeken van Sassen zich door een uitgekiende compositie en dito vormgeving. Nu komt daar het element van de illustraties bij. ‘Zonder titel’ kenmerkt zich vooral doordat de illustraties méér zijn dan een verbeelding van het verhaal. Hoofdpersonage Joshua is een begenadigd tekenaar. Wanneer zijn soulmate ‘Zivan’ na een jarenlang verblijf in Nederland gedwongen – uitgehuwelijkt- terugkeert naar Koerdisch Irak belandt Josua in een diepe depressie. De enige manier om zich te uiten vindt hij in het tekenen van dieren, de wolven van hemzelf, de geiten van Zivan. Over de naakten in zijn verbeelding, in een aparte map opgeborgen, heeft hij het zo min mogelijk.
Kunst
Hoewel in elk van de vier jongerenboeken die Sassen tot nu toe schreef Kunst een eigen rol speelt is de lijn door de boeken heen opvallend. Zo gebruikt ze klassieke muziek in ‘Dit is geen dagboek’ en theater in ‘Er is geen vorm waarin ik pas’. In ‘Zonder titel’ is de tekenkunst van van der Linden nadrukkelijk maar impliciet aanwezig, de kunst van Josua komt expliciet aan bod. Prachtig verwoord is de waardering van twee klasgenoten van Josua, Sergio en Dylan, voor zijn tekeningen. Deze ruwe jongens blijken veel meer diepte te hebben dan dat Joshua – en wij- in eerste instantie dachten. Alweer een bewijs van het invoelingsvermogen van Sassen die ons dwars door haar hoofdpersonages heen laat kijken en ons hun angsten en zorgen toont. Mooi is trouwens ook dat Josua eigenlijk alleen oog heeft voor de kunst van het tekenen. Niet de schilderkunst, behalve die van Rembrandt (en Gaugin)! Voor Joshua en voor Boudewijn, maar óók voor Tessel in ‘Er is geen vorm waarin ik pas’, vormt de kunst uiteindelijk de reddingsboei bij hun worsteling om groter te groeien.
Thematische lagen
Je zou haast vergeten dat Erna Sassen naast de depressie en de verwerking daarvan door Joshua een ander belangwekkend thema aansnijdt, dat van de uithuwelijking van Zivan. Zeer tegen haar wil en die van haar verwesterde tante Shanya wordt Zivan na een jarenlang verblijf in Nederland teruggeroepen naar Irak om daar te trouwen met haar neef, iemand die ze totaal niet kent. De slimme, intelligente Zivan verandert in de loop van het boek van een vrolijke havoleerling in een volgzame, gesluierde huwelijkspartner. Aanvankelijk vlucht Zivan nog naar een opvanghuis, maar dan is het contact tussen beide jongeren al verbroken en wordt Joshua bang, boos en uiteindelijk woedend op de grijze vinkjes in WhatsApp die maar niet blauw willen worden. De frustratie van Joshua groeit en groeit en verandert uiteindelijk in berusting.
Er zit nog wel meer thematiek in dit boek, maar ga dat alsjeblieft zelf ervaren. Laat je meenemen door de verbeelding van het verhaal door Martijn van der Linden, door de verbeelding van zijn gevoelens door Joshua, maar vooral door de liefde van de auteur voor al haar personages.
Beeld Erna Sassen door Martijn van de Griendt
Met dank aan Uitgeverij Leopold voor het leesexemplaar
‘Zonder titel’ snel bestellen? Dat kan bij Libris.nl via deze bestellink
