Brand – Anke Kranendonk
27 november 2024
In 2008 publiceerde Uitgeverij Querido ‘Alles is weg’ van Anke Kranendonk in de Slash-reeks. Het begrip Young Adult was nog maar nauwelijks bekend en dus kregen veel titels, ook ‘Alles is weg’, een 12+ aanduiding als het om de leeftijdscategorie ging. Afgelopen zomer verscheen ‘Brand’ van Kranendonk en ook nu weer kreeg haar boek een 12+ aanduiding. Nu mogen jongeren van mij op elke leeftijd álles lezen, hoera voor autonomie, maar een gedeelde aanduiding 12+/15+ was m.i. beter op z’n plaats geweest. Want de hoofdpersonages in ‘Brand’ zijn vrijwel allemaal 17 of 18 jaar, staan voor hun eindexamen, hebben kleine baantjes, blowen en drinken en hebben seks, echter niet noodzakelijkerwijs alles tegelijk.
Omerta
Alles draait om Rowan, 18 jaar, leuke gast, fijn gezin, vrienden, sport, mooie vriendin. Niets aan het handje, toch? De auteur schrijft het verhaal van Rowan met een continu volgehouden ik-perspectief. En dus weten we vanaf de eerste paar bladzijden dat Rowan psychisch in de knoop zit na het overlijden van zijn kleine zusje Stanzi. En dat geldt ook voor alle andere gezinsleden. Het lijkt wel op een omerta, niemand binnen het gezin spreekt zich uit over het verlies, zwijgen is normaal geworden. Maar niemand buiten hun gezin weet daar iets van. Buitenstaanders zien dus alleen de buitenkant van Rowan. Ook de lezer moet even geduld hebben om te weten wat er aan de hand is.
Schuldgevoel
Vier jaar geleden is Stanzi bij een brand om het leven gekomen. Pas na verloop van tijd lezen we dat Rowan dit zichzélf verwijt: hij moest zo nodig naar het zwembad, naar zijn vrienden en wilde niet dat Stanzi met hem meeging. Vlak daarna kwam zij om het leven bij die verschrikkelijke brand. Híj wilde niet dat Stanzi met hem meeging, het is zíjn schuld dat zij dood is. Hij heeft daar met niemand in het gezin over gesproken en deze ‘fout’ gaat steeds zwaarder op hem drukken. Alles komt in een stroomversnelling wanneer vlakbij het dorp een oude fabriek in vlammen opgaat. Rowan lijkt niet meer normaal te kunnen functioneren, thuis niet, op school niet. Hij krijgt aanvaringen met zijn vriendin (die nergens van weet) en vergeet afspraken met zijn vrienden en draait zich steeds verder vast in zijn eigen schuldgevoel. Aan het eind van het boek (spoiler) culmineert alles in een mooi gesprek met zijn moeder en ontstaat er voor alle gezinsleden licht aan het eind van de tunnel. En nog steeds lezen we dit vanuit het ik-perspectief van Rowan.
Katalysator
Kranendonk houdt de vaart in het boek door een tweede lijn in haar verhaal te weven. Door toeval ontmoet Rowan Kevin, een introverte jongen die het thuis heel wat minder goed heeft getroffen. Belangrijk aan hun ontmoeting is dat deze Kevin lid is van de jeugdbrandweer. Daar ligt de link met de worsteling van Rowan en de auteur gebruikt deze tweede lijn als katalysator om Rowan steeds heftiger te confronteren met zijn geheim. In de omgang met Kevin kan hij geen weerstand bieden aan zijn neiging om steeds weer terug te gaan naar de steeds heftiger wordende emoties rond de brand van vier jaar geleden.
Rouwverwerking
De psychologische ontwikkeling van Rowan en de rouwverwerking van het hele gezin vormen het hart van het boek. Dat Anke Kranendonk goed kan omgaan met dit thema bewees ze al eerder in meerdere van haar boeken. Op deze plek is het van belang om nogmaals te wijzen naar ‘Alles is weg’, misschien wel het mooiste boek in de hele Slash-reeks. Ook dit verhaal draait om een dodelijk ongeval. ‘Muis’ is een vrolijk kleine jongen, het middelpunt een vriendengroepje uit Baarn. Hij komt bij een fataal ongeluk om het leven. Kranendonk beschrijft hoe de tieners uit de groep omgaan met het verlies. Ook zij zwijgen en we lezen eigenlijk hoe het vriendengroepje uit elkaar valt en ieder op zijn eigen wijze probeert om te gaan met dit verlies. En ook in dit boek is er nauwelijks sprake van echt plot. Het is te hopen dat Kranendonk na ‘Brand’ niet wéér 15 jaar wacht met het schrijven van een Young Adult boek. En de doelgroep? Voor heel veel jongeren vanaf een jaar 14 denk ik.
Met dank aan Uitgeverij Querido voor het leesexemplaar
“Brand’ snel bestellen? Dat kan via deze link bij Libris.nl
