Alleen thuis – Carli van Tongeren
19 december 2024
De dagen zijn grijs en regenachtig. In meteorologisch opzicht schijnt het een record te zijn. Misschien daarom komen de radiospotjes voor de Stichting Het Vergeten Kind ook zo hard binnen. Maar nog meer door het lezen van ‘Alleen thuis’ van Carli van Tongeren. Deze young adult roman over een aantal jongeren in een gezinshuis maakt indruk, niet in het minst door de verantwoording in het nawoord. De auteur bezocht een aantal gezinshuizen, sprak met jeugdhulpverleners, maar sprak vooral ook de jongeren waar het in dit boek over gaat. Jongeren die door allerlei omstandigheden niet meer thuis kunnen wonen, die bereid waren de auteur een aantal persoonlijke verhalen te vertellen en zelfs een aantal herinneringen letterlijk te delen met ons als lezer. Aanvankelijk voelen we ons als lezers buitenstaanders, een beetje voyeurs. Maar al snel kun je dat gevoel achter je laten omdat jij óók in dat gezinshuis aanwezig bent, misschien niet als medebewoner, eerder als toevallige bezoeker, toehoorder bij de stekelige gesprekken, de plotseling ontploffende ruzies, en het sussen van de huilbuien.
Lennon
We maken het allemaal mee in het gezinshuis van de ouders van Lennon. Hij is bijna 18 jaar, getalenteerd basketballer, VWO-eindexamenleerling en voelt zich ‘enigst kind’ sinds zijn oudere zus niet meer thuis woont. Voor zijn gevoel besluiten zijn ouders vrij plotseling hun huis om te bouwen tot een gezinshuis voor pleegjongeren. Dus… eerst had hij het rijk alleen, en nu zijn er zómaar vier andere jongeren in huis, alle vier met een rugzak vol problemen, ‘Probleemgevallen’ met een hoofdletter ‘P’. In die frustratie probeert Lennon zich afzijdig te houden van alle onrust in het huis dat hij bijna niet meer als zijn eigen thuis herkent. Hij wil zijn rijbewijs halen, slagen voor zijn eindexamen en liefst zo snel mogelijk vertrekken naar de VS om daar op één van de colleges te gaan basketballen. Maar ook daarvoor moet hij een examen doen, want zónder een beurs kan hij het daar financieel niet redden. Maar ondertussen zit hij nog gewoon thuis, samen met Probleemgeval Juna, irritant en boos.
Juna
Juna en haar broertje Syl zijn uit huis geplaatst omdat hun moeder echt niet voor ze kan zorgen. Papa heeft op een gegeven moment gewoon zijn biezen gepakt en woont samen met een veel jongere vriendin. Mama is egoïstisch en drankverslaafd, ze pikt steeds verkeerde mannen op van het type ‘Ongeschikte Stiefvader nr.123’ met als resultaat verwaarlozing en geweld in een onveilig huis. Oppervlakkig gezien zal de luidruchtige opstandigheid van Juna deels voortkomen uit haar karakter en haar leeftijd. Maar Juna is vooral een beschadigd meisje dat niet werd gezien omdat Syl ongewild alle aandacht trok. Ze voelt zich in de steek gelaten door haar vader én haar moeder, door de hulpverleners én door het onmachtige systeem van de Nederlandse jeugdzorg. Juna is slim en zorgzaam en zal alles doen om haar zwaar autistische broertje Syl koste wat het kost te beschermen. Op de achtergrond is er een vriendengroepje bij wie ze drinkt en jointjes bietst en waar ze ook met regelmaat seks heeft. Dat is m.i. vooral een manier om zich toch nog érgens thuis te voelen en weer haar balans te vinden om ook morgen weer voor Syl te kunnen zorgen. Daarbij dreigt ze wel zichzelf te verliezen en is ze het schoolvoorbeeld van een Vergeten Kind, beschadigd en alleen.
Tegenpolen?
In korte hoofdstukken en vanuit wisselend perspectief vertellen Lennon en Juna het verhaal van een jaar samenleven in een gezinshuis. Ze zijn in vele opzichten tegenpolen. Waar Lennon stilte opzoekt gaat Juna erop uit om haar moeder op te zoeken, de reis te ondernemen naar de gesloten inrichting waar Syl zit, nachten door te halen bij het vriendengroepje. Waar Lennon een waaier aan ambities heeft, heeft Juna er eigenlijk maar één: een thuis voor Syl en haarzelf. Waar Lennon uit een geprivilegieerd nest komt en veel mogelijkheden heeft, geldt dat juist niet voor Juna. Toch zijn ze vanuit die heel verschillende achtergronden beiden op zoek naar warmte en erkenning, naar hun eigen plek, hun eigen thuis. Zo komen ze uiteindelijk toch samen. Lennon heeft vlak voor de zomer eindelijk zijn rijbewijs gehaald. Juna is wéér in de steek gelaten door zowel haar vader als haar moeder en zit diep in de problemen. Lennon rijdt helemaal vanuit Italië terug naar Nederland om haar op te pikken. So far, so good. Helemaal tegen alle afspraken in rijden ze nog een paar dagen door Nederland en praten ze in een piepklein tentje heel veel met elkaar. Dit zijn natuurlijk de mooiste hoofdstukken in het boek (nee, géén spoilers!).
Voor wie?
Het is verleidelijk om meer van het verhaal te vertellen, maar Carli van Tongeren heeft er een lekker lezend verhaal van gemaakt. Er komen de nodige plotwendingen in voor zoals dat ook hoort in een boek dat geschreven is voor jongeren die vaak helemaal geen tijd en zin hebben om een boek te lezen. Toch zullen ook heel wat jongeren vanaf 13/14 jaar, die wèl thuis wonen veel herkennen in dit boek. Behalve voor jongeren is ‘Alleen thuis’ er vooral óók voor alle hulpverleners die vaak wel van goede wil zijn maar door een rigide systeem nét niet het juiste kunnen doen voor de kinderen waar het om gaat. Het bieden van een echt Thuis blijkt in de praktijk heel wat moeilijker dan opname in het zoveelste gezinshuis. Carli van Tongeren heeft in andere boeken al bewezen dat ze zware onderwerpen in pakkende verhalen kan verwerken. En dit verhaal krijgt nog meer impact doordat de auteur ook een aantal geschreven herinneringen en dagboekfragmenten in haar verhaal opgenomen van jongeren die niet meer thuis kunnen wonen. En zo wordt het verhaal dat in eerste instantie het falende systeem van jeugdzorg en kansenongelijkheid als thema heeft langzaam omgebogen naar een verhaal over familie, vriendschap en veiligheid. Chapeau Carli!
Met dank aan Uitgeverij Blossom Books voor het leesexemplaar.
‘Alleen thuis’ snel bestellen? Dat kan via deze link bij Libris.nl
