Ik ben van huis uit niet echt gelovig of ongelovig. Wel gedoopt en Roomsch opgevoed in Maastricht, maar nooit werkelijk op de knietjes gegaan voor het Bovenaardse. Toch neem je daar wat van mee. De veelheid aan verhalen en de gevoeligheid voor symboliek wil ik als positieve elementen wel noemen. De andere laten we achterwege. In heel veel boeken in de Nederlandse literatuur vinden we religieuze elementen terug. Soms als centraal thema, soms secundair, soms alleen als podium. Maar zodra er ergens een kerk, een kansel, een doopfont of een habijt verschijnt is het als snel geen bijzaak meer. Vanaf vandaag ik drie recensies over boeken waarin religie een nelangrijke rol speelt.
Geloof en ongeloof (1): Deere – Petra Madelon de Graaf
De rode draad die door ‘Deere’ van Petra Madelon de Graaf loopt is herstel. De auteur gebruikt haar eigen ervaring én haar eigen naam om te vertellen over de impact van seksueel misbruik en hoe ze dit uiteindelijk verwerkt. Petra groeit op in Spakenburg, het streng religieuze vissersdorp. Waar iedereen elkaar kent. Waar strenge normen duidelijkheid verschaffen maar tegelijk ook kunnen beklemmen. We leren Petra kennen als een eigenzinnige tiener van 15 die haar eigen weg wil gaan. Een afwijkende kledingkeuze is daarvan het meest zichtbare, maar ook meest eenvoudige voorbeeld van. Ze lijkt niet in het gezin te passen en wil doorleren in plaats van meteen na school te gaan werken, te trouwen en kinderen te krijgen.
Evert daarentegen is dertien jaar ouder. Vrijgezel, een harde werker in de viskraam, een stevige drinker die ook met regelmaat een lijntje snuift. Evert komt heel af en toe een meisje tegen, voor de seks, maar niet eentje met wie hij -of vice versa- zou willen trouwen. En dan ontmoet hij op een avond ergens buiten het café plotseling Petra. Ze raken aan de praat en wanneer Evert haar overrompelt met de vraag of ze bij hem thuis even een glas thee komt drinken zegt ze daar geen nee tegen. Daar binnengekomen verandert de sfeer echter snel en wordt ze door Evert aangerand. Petra schrikt, wat moet ze doen, wie zal haar geloven? Met haar ‘uitnodigende kleding’ en haar afwijkende meningen en gedrag?
Tien jaar later is Petra inmiddels docent filosofie en woont met haar vriend in Utrecht. Evert woont nog steeds in Spakenburg, met vrouw en kind. Dat is het moment dat ze met zichzelf in het reine wil komen. Ze wil het misbruik waar ze regelmatig aan terugdenkt achter zich laten en besluit aangifte te doen, maar als zo vaak loopt ook deze aangifte vast. Daarop besluit ze om Evert zelf op te zoeken en hem te confronteren met zijn daad en haar pijn. In die ontmoeting en de daaropvolgende bevraagt Petra, meer als filosofiedocent dan als slachtoffer, Evert over zijn daad van toen en zijn schuldgevoel nu. En of die herstelgesprekken leiden tot penitentie of tot absolutie… dat laat ik hier in midden.
De taal in ‘Deere’ is eenvoudig en direct, vooral door de vele dialogen. Het is dan ook goed leesbaar voor veel leerlingen in het VO. Het thema is actueel en invoelbaar voor veel jongeren. Niet alleen de kennismaking en de situatieschets wanneer Petra 15 jaar is. Ook haar overwegingen wanneer ze 29 jaar is en na lang aarzelen naar de politie stapt zullen veel jongeren aannemelijk vinden. Verrassend aan dit boek is dat de auteur, het slachtoffer, in het hoofd van de dader is gekropen om beide zijden van het gebeurde te kunnen vertellen. Daar is empathie voor nodig. Ik hoop dat jongeren dat er óók in lezen. Of dit boek er uiteindelijk een van schuld en boete of van vergeving wordt is een mooi onderwerp voor een boekengesprek.
Foto: Victor van Breukelen
Deere snel bestellen? Dat kan via Libris.nl via deze link.