Afgelopen week werd (vooral in bibliotheekland) de tweede editie van de ‘Week van de Leesclub’ gevierd. In het kader van de festiviteiten van de landelijke organisatie Senia leidde ik in de bibliotheek van Amersfoort een zgn. pop-up leesclub rond het boek van Rob van Essen, “De goede zoon”. En de goede zoon was zelf ook aanwezig! En even als reminder… Rob won met ‘De goede zoon’ afgelopen jaar de Libris Literatuurprijs. In een mix van ervaren leesclub-deelnemers en een aantal nieuwsgierigen praatten we bijna twee uur over ‘moederrroman vs. dystopie’, over zorg- en seksrobots, over herinneringen en archieven en natuurlijk over Amsterdamse trams, lijn 6 in het bijzonder. Het was een leuke en leerzame ochtend voor alle partijen! Check het filmpje van ‘De Stad Amersfoort’ voor een korte impressie!
En daarbij zou ik het kunnen laten, maar dat doe ik toch even niet. Ik voeg hieronder meteen de gespreksonderwerpen toe die we die ochtend verder bespraken en die m.i. onderstrepen waarom dit een boek is dat ook jongeren kunnen waarderen en waarom het bij uitstek geschikt is om het voor “de” leeslijst te gebruiken. Want er zitten nogal wat elementen in die zich lenen voor een goed gesprek; daarom koos Senia het natuurlijk als centraal te bespreken boek voor de Week van de Leesclub! Om te beginnen kun je een heel blok examentijd vullen met de vraag wat is dit eigenlijk voor een boek? Wat heb ik nu eigenlijk gelezen? De naamloze hoofdpersoon zou een personificatie van de auteur kunnen zijn, die leeft in een wereld die tegen die van ons aanhangt (Albert Heijn bestaat nog) maar wel al een aantal gadgets kent waarover wij in 2020 nog niet kunnen beschikken. Is het een moederroman waarin de hoofdpersoon terugkijkt op het leven van zijn onlangs overleden moeder, over hun relatie en hoe hem dat gevormd heeft? Een dystopie waarin we al snel in desolate landschappen verloren kunnen raken of science fiction, een psychologische roman, een platte thriller? Of misschien een parabel waarin de hoofdpersoon een reis onderneemt, pelgrims tegenkomt, een hel doorgaat om uiteindelijk in een hemel te belanden? Genoeg materiaal om makkelijk een half uur door te kunnen bomen.
En wat is het centrale thema van dit boek? Gaat het om compassie, om herinneringen, om identiteit en de de verhalen die ons vormen, waardoor wij ook gezien worden en we onze identiteit kunnen claimen? Wat is de rol van het geheugen dat aangetast kan worden door dementie, maar ook door een ongeval, en hoe spelen verleden en heden een kat-en-muis spel met de hoofdpersoon. Wat heb je aan een geheugen als je het toch niet meer terug krijgt -in geval van dementie- of zelfs terug kúnt (lees het boek zelf anders moet ik hier een spoiler geven…)? Muziek- en literatuurverwijzingen heeft van Essen als confetti door het boek heen gestrooid, maar is dat alleen spielerei? Waarschijnlijk niet want de hoofdpersoon mijmert soms korter soms langer over schrijven, lezen en literatuur. Zelf vond ik het element van de gepensioneerde agenten prachtig. Een viertal oudere mannen die diep in de krochten van een groot archief gedetailleerde maquettes bouwen in de hoop een aantal criminele cold cases te kunnen oplossen. Traumaverwerking van de bovenste plank, wát een vondst!
De naamloze hoofdpersoon is een auteur, een auteur van plotloze boeken. Meteen dan ook de vraag of dit boek wel of niet een plot heeft? Volgens van Essen gaat de hoofdpersoon op reis, dat zou het raamwerk voor een plot kunnen zijn, maar is dat kader stevig genoeg om deze roman te dragen? Is dit gegeven werkelijk een plot of is het te dun, de hoofdpersoon heeft tenslotte geen idee waar hij heengaat, je hebt als lezer geen enkele houvast en je kunt dus ook afvragen of er dan wel sprake is van een plot. Misschien is dat ook wel fijn: de lezer zou uit zichzelf méér bijdragen aan plotloze boeken dan aan boeken waar een duidelijke structuur en verhaalverbanden te herkennen zijn. Heerlijk materiaal voor eindexamengesprek…
En dan heb ik het nog niet over de motto’s aan het begin (Nick Cave en Bladerunner!), dan heb ik het niet over de idee van de auteur als God en Almachtige Schepper, en ook niet over het in de roman ingevoerde basisinkomen waardoor mensen heel veel vrije tijd hebben en bv. veel meer dan nu naar musea trekken; wat definieert mensen nog wanneer ze geen beroep meer hebben… hun afkomst? En wat te denken over onbetrouwbare vertellers, over the stream of consciousness, over de vraag of er wel een toekomst noodzakelijk is in literatuur?
Ach mag ik mijn eindexamen overdoen?
Dit boek van Rob van Essen bestellen via Libris.nl
De goede zoon (paperback) – bestellen
De goede zoon (hardcover) – bestellen
No Comments