Blog

Fuck de canon 2“Het vak Nederlands moet op schop” is niet alleen de titel van een manifest dat door Theo Witte, een van de invloedrijkste publicisten over datzelfde vak, in Groningen op de Dag van Taal Kunst en Cultuur werd gepresenteerd, maar ook de essentie van de discussie die afgelopen dagen losbarstte na een column van Christiaan Weijts met de titel “De boekenlijst is misdadig, fuck de canon”. De social media stonden er bol er van en in de besloten groepen op FB rolden voor- en tegenstanders van de ‘stelling’ over elkaar heen. Ook ik mengde me in de discussie en trof daar diverse opponenten. Uiteindelijk concludeerden we dat we eigenlijk veel meer deelden dan dat we van elkaar verschilden in onze mening over wat er met het vak aan de hand was.

Toen ik, ver terug in de vorige eeuw, Nederlands studeerde dacht een aantal (wetenschappelijk) docenten er vast goed aan te doen: binnen het vak waren literatuurgeschiedenis en ook de canon speerpunten, leesplezier was (is?) van ondergeschikt belang. Het heeft niet veel geholpen… Ik ben zelfs overgestapt naar psycholinguïstiek omdat ik dan tenminste geen poëzie tot vier lagen achter de komma hoefde te analyseren of me hoefde te verdiepen in Taalbeheersing (heet dat tegenwoordig nog zo?). Ik denk dat ik het Nederlands vrij redelijk beheers, maar mijn brede belangstelling voor de Nederlandse letteren heb ik niet te danken aan de opleiding Neerlandistiek. Eerder aan een VO-docent Nederlands die herkende dat zijn leerling graag alles van de Vlaamse magisch-realistische schrijvers las en er daarna, tijdens het examen, diep op inging. En die “andere doelen”? Die kwamen daarna als vanzelf. Datzelfde zag ik overigens bij een van onze jongens die heel gemakkelijk wiskunde en natuurkunde tot zich nam, maar dan weer net niet het boekje van zijn docent volgde. Via het HBO is hij in het WO terecht gekomen en is hij een jaar of vijf geleden cum laude afgestudeerd. Ergo, zoals mediathecaris Tilly Osinga het in de discussie ook al stelde: “literaire competentie en leesplezier hoeven elkaar niet uit sluiten”. Maar leesplezier (en dus leesmotivatie) wordt wel vaak vergeten of overgeslagen onder het mom van: “het hoeft niet leuk te zijn”. Mijn stelling is dat het wél leuk moet zijn. Pas dan neem je ze mee en kun je ze bijna alles aanreiken en leren wat jijzelf ook belangrijk vindt.

Terug naar de actualiteit!
De hashtag #kominverzet was hier heel goed van toepassing geweest, ware het niet dat een peroxide politicus die hashtag al had geconfisqueerd! Ja, het was na die column wel een voorspelbare reactie van veel docenten. Natúúrlijk hebben zij het beste met hun leerlingen voor. Dus dacht ik “OK, spartel even tegen, het was ook een lekker eenzijdige column, zoals columns overigens ook horen te zijn…”. Nu ben ik zelf geen docent, maar ik kom wel op veel scholen en zie en hoor dat nog heel veel docenten met diezelfde titels van diezelfde canon en dezelfde vier kantjes van die leeslijst van die gymnasiumleerling uit Weijts’ column aankomen. Ook in 2016. Ik kom nog heel wat docenten tegen die niet verder denken dan ‘lezenvoordelijst.nl’ (overigens ook van Theo Witte) en hun leerlingen met dat kluitje het riet insturen. En ik kom helaas nog heel wat leerlingen tegen die net zo beteuterd kijken als die gymnasiumleerling (en dan heb ik het nog niet over leerlingen uit havo 4 of VMBO 3). “Leve een goede mediathecaris”, denk ik dan… De terreur van ‘de’ lijst bestaat dus nog steeds en het is te hopen dat steeds meer docenten zich realiseren dat zij als belangrijkste bemiddelaar een cruciale rol spelen bij leesmotivatie en leesplezier.

De lezer is niet dood
De lezer is niet dood 2Behalve reaguren op social media heb ik daarom nog even wat toegevoegd aan de discussie: lees het schotschrift van Alex Boogers, “De lezer is niet dood” (slechts 5 euro in de boekhandel…). Lieve docenten, neem de moeite om die 50 pagina’s van Alex te lezen (over ‘De docent als een vonk waarmee hij het licht in een leerling kan aansteken.’) en schaf daarna voor de mediatheek het hele oeuvre van Alex aan om jouw leerlingen te boeien met eigentijdse literatuur. Of nog beter: nodig hem uit om op school te komen praten over literatuur en lezen, over jongeren die wel willen lezen en over docenten die hen de weg kunnen wijzen!

Lees het manifest via ‘Neder-L’, Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek sinds 1992.

En omdat ik het toch niet kan laten: lees op De Leesfabriek wat jongeren zelf vinden van Alex’ boeken! Vrijwel alle boeken van Boogers zijn daar besproken 🙂

No Comments

Post a Comment